Mỗi người đều có một hệ quy chiếu riêng

 

Từ thuở nhở chúng ta thường được dạy rằng, ai cũng có giá trị riêng, tài năng riêng – chỉ là nó được khai phá hay chưa mà thôi. Mỗi người chúng ta đều có những giá trị riêng, là duy nhất, không nên so sánh với người khác. Nhưng cớ sao trên đời này lại tồn tại một thứ là gọi thang điểm – đó là điểm số bài thi, là xếp hạng thi đấu, hoặc đơn giản là Brand điểm IELTS. Chẳng phải là mỗi người chúng ta có giá trị riêng, không thể so sánh với nhau hay sao?

Hãy tưởng tượng rằng mỗi sự tồn tại của chúng ta (nói đến giá trị tại) tương đương một khối đa diện tồn tại ở một không gian vô tận, và thế giới quan của chúng ta là một hệ quy chiếu gắn với khối đa diện. Mối quan hệ của giữa cá nhân được thể hiện bằng phép chiếu vuông góc từ khối đa diện này đến hệ quy chiếu khác và ngược lại. Nếu hai mặt của hai khối đa diện (đại diện cho mỗi khía cạnh sống của mỗi cá nhân) tồn tại cùng một chiều không gian, hay song song nhau thì giá trị của chúng được so sánh đúng bằng giá trị ban đầu. Tất nhiên “độ dốc” của mặt phẳng so với một hệ quy chiếu sẽ thể hiện độ lệch của giá trị nhận thức của cá nhân này với cá nhân khác.

Trở lại chủ đề ban đầu, mỗi cá nhân đều có hệ quy chiếu riêng – và chúng là những tồn tại không thể so sánh với nhau được. Giá trị của mỗi cá nhân chỉ có thể được so sánh với người khác khi giá trị (khối đa diện) được chiếu vào cùng một hệ quy chiếu. Ví dụ, giá trị của bạn A và giá trị của bạn B đem lại cho một công ty, hay kiểm tra kiến thức Toán của hai bạn A và B với cùng 1 bài toán. Vì tồn tại độ lệch so với hệ quy chiếu được so sánh, nên sẽ xảy ra sự chênh lệch – hay gọi là sự mất đi của giá trị nguyên bản khi khối đa diện này được chiếu vào hệ quy riêng của chính nó. Điều này có nghĩa là, giá trị của mỗi cá nhân được đánh giá bởi một tổ chức (hay hệ quy chiếu riêng của họ) không thể hiện hoàn toàn giá trị của cá nhân đó, và mặt khác vì hệ quy chiếu khác nhau nên dẫn đến giá trị của mỗi cá nhân sẽ thay đổi đối với những tổ chức/ cá nhân đánh giá khác nhau.

Tóm lại, giá trị nhân văn mà bài viết này muốn gửi gắm bằng cách tư duy này là những người không có tài năng – không có nghĩa là họ vô dụng mà đơn giản là họ tồn tại ở một không gian quá đặc biệt đến mức không có một hệ quy chiếu nào có thể soi rõ (phần lớn) giá trị của họ.